Ocalenie tradycji i wspólnota mieszkańców.

W okresie od czerwca do września 2025 roku Koło Gospodyń Wiejskich Babiniec Czarna Górna i Przyjaciele zrealizowało wyjątkowy projekt pod nazwą „Bieszczadzkie monidło – portret pary młodej jak za dawnych lat”. Celem inicjatywy było ocalenie od zapomnienia unikalnych elementów bieszczadzkiej tradycji ślubnej oraz integracja lokalnej społeczności wokół działań kulturalnych.

Dzięki zaangażowaniu mieszkańców i pasji członkiń KGW udało się przywrócić pamięć o monidłach – charakterystycznych, ręcznie retuszowanych i podkolorowywanych portretach ślubnych, które przez wiele dziesięcioleci zdobiły domy na wsiach, będąc symbolem dumy i trwałości rodzinnych więzi.

Zbieranie i publikacja monideł.

Pierwszym etapem projektu było pozyskanie monideł od mieszkańców gminy Czarna. Informacje o zbiórce przekazywano poprzez Facebook, pocztę pantoflową, plakaty i ulotki. Dzięki temu udało się zgromadzić 25 unikatowych portretów ślubnych z terenów powiatów bieszczadzkiego, sanockiego i leskiego.

Na podstawie zebranych materiałów przygotowano i wydano 200 egzemplarzy albumu „Bieszczadzkie monidła”, zawierającego reprodukcje portretów oraz krótki rys historyczny. Album został bezpłatnie przekazany mieszkańcom, bibliotekom i instytucjom kultury, stając się trwałym śladem projektu i cennym źródłem wiedzy o lokalnym dziedzictwie.

Wystawy – monidła w centrum uwagi.

Ważnym elementem inicjatywy były wystawy prezentujące zebrane monidła. Pierwsza wystawa odbyła się 21 września 2025 r. w Czarniej Dolnej, a następnie zorganizowano profesjonalną ekspozycję wBieszczadzkim Centrum Dziedzictwa Kulturowego w Ustrzykach Dolnych(27–28 września 2025 r.). Wystawa została wypożyczona na kolejny miesiąc ze względu na duże zainteresowanie zarówno mieszkańców, jak i turystów, stając się sposobnością do poznania dawnej tradycji ślubnej w Bieszczadach.

Hej wesele!  Powrót do dawnych obyczajów.

Finałem projektu było wydarzenie „Sołeckie wesele jak za dawnych lat” w Czarnej Dolnej. Program obejmował:

• inscenizację dawnych obrzędów weselnych, w tym błogosławieństwo i oczepiny,
• wystawę monideł wraz z prapremierą albumu w stylizowanej izbie z początku XX wieku,
• degustację tradycyjnych potraw regionalnych przygotowanych przez KGW „Babiniec”,
• wykład o zwyczajach ślubnych w Karpatach prowadzony przez przedstawiciela Muzeum Historii Bieszczad,
• zabawę taneczną przy muzyce weselnej z przyśpiewkami i marszami, prowadzoną przez wodzireja.

Projekt pozwolił mieszkańcom doświadczyć dawnej kultury ślubnej i poczućducha bieszczadzkiej tradycji w praktyce.

Głos uczestników.

„Moje monidło wisiało nad łóżkiem przez ponad 40 lat. Nawet bym nie pomyślała, że ktoś jeszcze się nim zainteresuje i da do albumu i na wystawę” – Pani Maria, 74 lata.

„Dawne wesela były zupełnie inne – biedniejsze, ale wesołe. Teraz mogliśmy to przypomnieć i poczuliśmy się młodo” –  Pan Józef, 82 lata.

Takie wypowiedzi pokazują, jak ważne jest zachowanie pamięci o lokalnej kulturze i przekazywanie jej kolejnym pokoleniom.

Artykuł powstał w ramach programu „Inicjatywa Miesiąca KGW” realizowanego przez Polski Związek Kół Gospodyń Wiejskich.

Dbamy o bezpieczeństwo danych naszych subskrybentów. Podając adres e-mail, wyrażasz zgodę na przetwarzanie go zgodnie z naszą polityką prywatności. W każdej chwili możesz zrezygnować z otrzymywania wiadomości.