Dzielenie się jajem ma charakter braterski i służy umacnianiu więzi rodzinnych – mówi etnolog dr Alicja Trukszyn. Święcone w Wielką Sobotę jaja są symbolem nowego, odradzającego się życia. Kiedyś nie spożywano ich przez cały Wielki Post, jadano je dopiero po poświęceniu, w Wielkanoc.
Dziś święcimy zaledwie kilka sztuk jaj, niegdyś przygotowywano ich całe kopy (60 sztuk). Obdarowywano nimi bliskich i sąsiadów, życząc im obfitości i pomyślności. Wielkanocna pisanka była darem od rodziców chrzestnych dla dzieci. Darowano je także żebrakom z intencją modlitwy za dusze zmarłych. Częstowano nimi chłopców chodzących po śmingusie oraz dziewczyny chodzące z gaikiem. Najpiękniej ozdobionymi jajami, dziewczęta na wydaniu obdarowywały upatrzonych kawalerów. Także kawaler zalecający się do panny mógł wręczyć jej wielkanocną pisankę. Jeśli ta go nie chciała, wkładała mu do kieszeni surowe jajko i uderzała tak, aby się rozbiło, mówiąc: „Jajko masz, a mnie nie masz”.
Jaja barwiono w wywarze z łupin cebuli, młodych pędów żyta, korze dębu, buraka ćwikłowego lub suszonych liści malin. Kraszanki w kolorze brązowym miały przynieść rodzinie pomyślność i dobrobyt, zaś czarne i białe oznaczały pamięć o zmarłych. Zieleń symbolizowała odrodzenie przyrody.Także w motywach zdobniczych ukryta była bogata symbolika. Dekorowanie skorupki miało przysporzyć dodatkowych właściwości jajku: elementy solarne symbolizowały odrodzenie i wieczność, natomiast figury geometryczne były znakiem nieskończoności.– Święconym jajkiem dotykano zwierzęta domowe, by chronić je od chorób. Skorupki rozsypywano wokół domu i zakopywano w rogach pól dla lepszego urodzaju – mówi dr Alicja Trukszyn.Dodawano je także kurom do karmy, aby lepiej się niosły oraz do wody, w której kąpano dziecko, aby było okrąglutkie jak jajeczko. Skorupek z poświęconych pisanek używano do okadzania chorego bydła.Dzielenie się z najbliższymi połówkami jajka ze święconki rozpoczyna uroczyste śniadanie w Niedzielę Wielkanocną.Zwyczaj ten ma zapewnić trwałość więzów rodzinnych. Ochraniają też przed złymi wpływami z zewnątrz, zapewnia domownikom nowe siły witalne i zdrowie.
